عبدالصالح خزائی در گفت وگو با ایسنا با اشاره به اینکه یکی از اساسی‌ترین عوامل در رشد مطلوب شخصیت افراد، عزت‌نفس است، عنوان کرد: بنا بر تعریف کوپر اسمیت؛ عزت‌نفس یا احساس خودارزشمندی، یک قضاوت شخصی در مورد با ارزش بودن یا بی‌ارزش بودن، قبولی یا عدم قبولی که در نگرش فرد ظاهر می‌شود و این یک ارزشیابی فردی است که معمولاً با توجه به خویشتن حفظ می‌شود و در واقع میزان عزت نفس بستگی به ارزشیابی فرد درباره خود و قضاوت شخص در مورد ارزشش دارد.

وی ادامه داد: چهار عامل اسنادی کوپر اسمیت برای رشد عزت نفس، نخست و مقدم بر تمام عوامل، میزان احترام، پذیرش و علاقه‌مندی است که یک فرد دریافت می‌کند؛ دومین عامل تجارب موفقیت‌هایمان در زندگی و به طور کلی موقعیت فرد در محیط؛ سومین عامل ارزش‌های انتظاراتی است که بر مبنای آن فرد تجاربش را در محیط مورد تفسیر قرار می‌دهد؛ و چهارمین عامل نحوه پاسخ فرد به از دست‌ دادن و تنزل شخصیت و نگرش فرد در موقعیت‌های اضطراب‌زا و برداشت و قضاوت مثبت و منفی است.

به گفته این روانشناس آنچه که از ارزیابی شخصیت افراد در مراکز مشاوره توسط کارشناسان و متخصصان حوزه بهداشت و روان حاصل گردیده نشان می‌دهد که برخورداری از اراده و اعتماد به‌نفس قوی، قدرت تصمیم‌گیری و ابتکار، خلاقیت و نوآوری، سلامت فکر و بهداشت روان، رابطه مستقیمی با میزان و چگونگی عزت نفس و احساس خودارزشمندی فرد دارد.

روانشناس مرکز مشاوره و مددکاری فرماندهی انتظامی استان بوشهر می‌گوید: تجارب کارشناسان اداره مشاوره و مددکاری در مصاحبه با مجرمان خاص و تحلیل روان‌شناختی کیس‌های ویژه مانند اعتیاد، فرار از منزل، خیانت‌های زناشویی و… با بررسی تاریخچه فردی و خانوادگی و ارزیابی بالینی آنها حاکی از عزت‌نفس پایین و ضعف در مهارت‌های فردی و اجتماعی است. همچنین در درمان بسیاری از مراجعان به مراکز مشاوره که دارای اختلالات شخصیت و رفتاری مانند کمرویی و گوشه‌گیری، هستند و علائم لجبازی و پرخاشگری از خود نشان می‌دهند در اولین گام به ارزیابی و سپس به پرورش احساس عزت‌نفس و مهارت‌های لازم پرداخته می‌شود.

خزائی اظهار کرد: تحقیقات و پژوهش‌های متعدد نشان داده ارتباط متقابل بین عزت‌نفس و تصور فرد از توانایی خود وجود دارد. اگر میزان عزت‌نفس و خودارزشمندی در افراد کاهش یابد، احساس ضعف، ناتوانی و هیجانات منفی در فرد به وجود می‌آید و برعکس با افزایش میزان عزت‌نفس احساس توانمندی و خودکارآمدی در فرد احیاء می‌شود و تغییراتی چون پیشرفت تحصیلی و شغلی، افزایش تلاش برای موفقیت، بلند همّت بودن، تمایل به سلامت جسمی و روانی بیشتر، لذت بردن از روابط با دیگران، خوش‌بینی و مثبت‌اندیشی نسبت به موقعیت‌های بعدی در او پایدار می‌گردد.

وی تاکید کرد: به طور کلی جامعه‌ای که افراد آن از احساس خودارزشمندی بهره مند باشند در مقابل انواع مشکلات و مسائل زندگی، فشارهای روحی روانی، آسیب‌ها و تهدیدات اجتماعی، حوادث ناگوار طبیعی مانند سیل، زلزله و بیماری و اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی، اعتیاد، تمایل به خودزنی، خودکشی، دیگرآزاری و… مقاوم خواهد بود و این امر به نوبه خود در شکوفایی استعدادهای نهفته، خلاقیت و پیشرفت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و نشاط جامعه تاثیرات مثبت خواهد داشت.

این مشاور و مددکار اضافه کرد: پس نیاز است در وهله اول والدین و سپس اولیای آموزش و پرورش و نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی متولی با آگاهی از این موضوع و با فراهم کردن شرایط در جهت افزایش و تقویت عزت نفس فرزندان به خصوص در دوران حساس کودکی و نوجوانی اهتمام و تلاش مضاعف نمایند تا بتوانند هیجانات منفی مانند اضطراب در آنها را به حداقل برسانند و این خود در پیشگیری از آسیب‌های فردی و اجتماعی مثمرثمر خواهد بود.

عبدالصالح خزائی که دارای مدرک دکترا در رشته روانشناسی است، تصریح کرد: در این جا لازم است موارد ذیل به منظور تقویت و پرورش عزت نفس در افراد مدنظر قرار گیرد:
– داشتن مهارت قاطعیت و جرات‌مندی و مهارت نه گفتن در ارتباط با دیگران.
– داشتن هدف و معنا در زندگی و تعیین ارزش‌های زندگی؛ اهداف باید قابل دسترسی و متناسب با فرد باشد.
– داشتن روحیه مسئولیت‌پذیری؛ باید از تجربه‌های جدید استقبال کرد.
– پرهیز از سرزنش، تحقیر و انتقاد کردن خودتان در قالب جملات با محتوای شوخی و مسخره که این می‌تواند در بلند مدت در کاهش عزت‌نفس تاثیرگذار باشد.
– توانایی و ویژگی هر فرد با دیگران متفاوت است و نباید خود را با دیگران مقایسه کرد. مهم این است که خودتان را با توانایی، استعداد و شرایط خود مقایسه کنید.
– تلاش جهت کسب یک مهارت خاص به وسیله تمرین و ممارست به منظور احساس رضایت‌مندی بیشتر.
– تلاش جهت گسترش روابط با دیگران با اهمیت دادن به منابع حمایتی مانند والدین، دوستان و…
– عدم هراس از شکست و آن را به عنوان یک تجربه گرانبها قلمداد کردن.

منبع:ایسنا