با توجه به مقررات جاری، افشای اسرار شغلی در حوزه‌های مختلف، از جمله حرفه‌های پزشکی، وکالت و کارشناسی، به عنوان موضوعی جدی و حساس مطرح می‌شود. این امر نه‌تنها به حوزه‌هایی خاص محدود نمی‌شود، بلکه در شرایط فعلی، به سایر مشاغل از جمله حرفه‌های تجاری نیز سرایت یافته است.

بنابراین، در عرصه فعالیت‌های صنعتی و تجاری، مهندسان نرم‌افزار که به عنوان مثال در یک شرکت مشغول به کار هستند و در متن قرارداد خود تعهد به حفظ اسرار شغلی مربوط به آن شرکت را داده‌اند، موظف به رعایت این تعهدات هستند. انتقال این اطلاعات به شرکت رقیب به عنوان نقض تعهد محسوب می‌شود و علاوه بر مجازات‌های کیفری، فرد متخلف ممکن است به پرداخت جبران خسارت و زیان به کارفرمای خود محکوم شود.

در واقع، زمانی که یک فرد به عنوان کارمند یا همکار در یک شرکت فعالیت می‌کند، ممکن است به اطلاعات و اسرار شغلی شرکت دسترسی داشته باشد که از طریق قرارداد کاری متعهد شده است که این اطلاعات را محرمانه نگه دارد. بنابراین، هرگونه انتقال یا فاش این اطلاعات به شکلی که مخاطره‌ای برای امنیت و منافع شرکت ایجاد کند، مورد تحریم قانونی قرار می‌گیرد و ممکن است عواقبی جدی برای فرد متخلف داشته باشد.

با تشخیص متخصصین بنیاد وکلا از اهمیت و جدیت این موضوع باید بهره‌ برد و کارکنان و همکاران در هر حوزه رعایت اسرار شغلی را باید به عنوان یک مسئولیت حرفه‌ای و اخلاقی بشناسند. این اقدام نه‌تنها به حفظ امنیت شرکت‌ها کمک می‌کند، بلکه از دیدگاه حقوقی و قانونی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و از وقوع تخلفات و مشکلات حقوقی جلوگیری می‌کند.

افشای اسرار شغلی

اسرار تجاری به هر نوع اطلاعاتی اطلاق می‌شود که بدون آن که در نزد عموم مورد شناسایی واقع شده باشند، ارزش مستقل اقتصادی داشته باشند. این اطلاعات می‌توانند شامل فرمول‌های شیمیایی برای تولید نوشابه، الگوها، نظریات و هر نوع دانش و اطلاعات دیگری باشند که به صاحب خود امتیاز رقابتی در بازارهای تجاری اعطا می‌کنند.

با توجه به تعریف اسرار تجاری، این نوع اطلاعات از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند زیرا به صاحبانشان قدرت رقابتی بیشتری در عرصه فعالیت‌های تجاری می‌دهند. این قدرت رقابتی ناشی از داشتن اطلاعاتی منحصر‌به‌فرد و غیرقابل دسترس برای رقباست که به افراد یا شرکت‌ها امکان می‌دهد تا در بازار با رقبای خود متفاوت باشند و بهترین عملکرد را داشته باشند.

به طور کلی، اسرار تجاری نقش مهمی در ایجاد امتیاز رقابتی در بازارهای تجاری دارند. این اطلاعات باعث افزایش بهره‌وری و سودآوری شرکت‌ها می‌شوند و نقش به‌سزایی در تعیین موقعیت و توانمندی‌های استراتژیک شرکت‌ها در بازارهای جهانی ایفا می‌کنند.

بنابراین، اهمیت حفظ و محافظت از اسرار تجاری برای هر شرکت یا سازمانی امری بسیار حیاتی است. برای این منظور، می‌توان به استفاده از ابزارها و روش‌های مختلفی از جمله ایجاد سیاست‌ها و فرآیندهای داخلی برای محافظت از اطلاعات، اعمال مقررات و قوانین مربوطه، استفاده از فناوری‌های امنیتی و آموزش کارکنان در زمینه حفاظت از اطلاعات حساس اشاره کرد.

قانون مجازات اسلامی

طبق قانون مجازات اسلامی، گروهی از افراد مانند پزشکان، جراحان، ماماها و داروفروشان که به دلیل شغل یا حرفه‌شان به اسرار مردم دسترسی دارند، موظف به حفظ این اسرار هستند. این قانون تعیین می‌کند که هرگاه این افراد در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را فاش کنند، مجازات‌هایی از جمله حبس و جریمه نقدی را متحمل می‌شوند.

بنا به این قانون، افشای اسرار مردم توسط پزشکان، جراحان، ماماها و داروفروشان می‌تواند عواقب جدی برای آن‌ها داشته باشد. به عنوان مثال، مجازات‌هایی از جمله حبس از سه ماه و یک روز تا یک سال و همچنین جریمه نقدی از یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال تا ۶ میلیون ریال می‌تواند برای آن‌ها تعیین شود.

این مواد قانونی به منظور حفظ حریم شخصی و اطلاعات حساس افراد تدوین شده‌اند. هدف از این قوانین، محافظت قانونی از اطلاعات محرمانه مردم و جلوگیری از سوء استفاده یا افشای غیرمجاز این اطلاعات توسط افرادی که با عنوان حرفه‌ای یا شغلی به این اطلاعات دسترسی دارند، است.

بنابراین، این قوانین معمولا با هدف حفظ اعتماد و اطمینان عمومی در جامعه تدوین شده‌اند و تخطی از آن‌ها می‌تواند منجر به تأثیرات منفی جدی برای فرد متخلف و همچنین اعتبار و روابط او با مردم و حتی با نظام قانونی شود.

در بررسی قوانین مربوط به اسرار تجاری، باید توجه داشت که هر گونه اطلاعاتی که از طریق حرفه یا شغلی به دست آمده و دارای ارزش اقتصادی مستقل باشد، ممکن است به عنوان اسرار تجاری محسوب شود. اما تعیین اینکه کدام اطلاعات می‌توانند به عنوان اسرار تجاری در نظر گرفته شوند و چه معیارهایی برای این تعیین وجود دارد، مسئله‌ای پیچیده و حساس است که نیاز به توضیحات دقیق دارد.

به‌ طور کلی، معیار اصلی برای تعیین اینکه آیا یک اطلاعات به عنوان اسرار تجاری محسوب می‌شود یا خیر، ارزش اقتصادی و محرمانگی اطلاعات است. به عبارت دیگر، اگر یک اطلاعات ارزش اقتصادی داشته و همچنین از طریق اقدامات مناسب محرمانه نگهداری شده باشد، ممکن است به عنوان اسرار تجاری مورد تشخیص قرار گیرد.

در این راستا، قوانین مربوطه برای افرادی که به عنوان پرسنل فنی یا افرادی که به هر دلیل دیگری به اسرار تجاری دسترسی دارند، به این صورت است که هرگاه این افراد بدون مجوز مربوطه اطلاعات حریم خصوصی و اسرار تجاری را فاش کنند، ممکن است مجازات‌هایی از جمله حبس یا جریمه نقدی را متحمل شوند.

بنابراین، حفظ اسرار تجاری از اهمیت بالایی برخوردار است و به منظور تضمین اعتماد عمومی در معاملات اقتصادی و حفظ حقوق و منافع شرکت‌ها و افراد، لازم است قوانین مربوطه به دقت رعایت شوند و هرگونه تخلف در این زمینه مورد پیگیری قرار گیرد.

قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان

قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان یکی از مهم‌ترین قوانین حقوقی است که هدف آن حفظ و حمایت از حقوق معنوی و مالکیت معنوی آثار ادبی، علمی و هنری است. این قانون به ویژه به آثاری که توسط نویسندگان، هنرمندان و دیگر افراد خلاق تولید می‌شوند، توجه و حمایت ویژه‌ای اعطا می‌کند.

مبنای قانونی این حمایت، اصل کپی‌رایت است که به عنوان یک نوع حقوق مالکیت معنوی، حق پدیدآورنده برای استفاده از آثار خود را تضمین می‌کند. این حق شامل حق انتشار، نسخه‌برداری، توزیع، اجرا، نمایش و ترجمه آثار است. به عبارت دیگر، هرگونه استفاده از یک اثر بدون اجازه نویسنده یا خالق آن، مخالف با قانون است و قابل پیگیری قانونی می‌باشد.

این قانون در سال ۱۳۴۸ به تصویب رسید و موازی با تحولات فناوری و رسانه‌های جدید، مورد به‌روزرسانی قرار گرفته است. مصوبه این قانون بیان می‌کند که هر آثاری که توسط پدید‌آورندگان از طریق دانش و ابتکار خود ایجاد شده‌اند، متعلق به این پدید‌آورندگان است و هرگونه استفاده از آن باید با اجازه آنان صورت گیرد.

بنابراین، این قانون به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای حقوقی برای حمایت از نویسندگان، هنرمندان و خالقان محتوای فرهنگی و هنری، اهمیت زیادی دارد و توجه و حمایت از آن ضروری است. این حمایت به نوعی انگیزه‌بخش برای افراد خلاق و خالق آثار مختلف است و از طرف دیگر، به حفظ تنوع فرهنگی و ارزش‌های هنری و ادبی که در جامعه ایجاد می‌شود، کمک می‌کند.

قانون تجارت الکترونیکی

قانون تجارت الکترونیکی مصوب بهمن ۱۳۸۲ بخش مهمی از قوانین مرتبط با حقوق معنوی و اطلاعات تجاری را در حوزه فضای الکترونیکی فراهم آورده است. با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری و رونق تجارت الکترونیکی، مبحث حفاظت و حمایت از اسرار تجاری در این حوزه، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

در فصل دوم این قانون، بخش مخصوصی به حمایت از اسرار تجاری در محیط الکترونیکی اختصاص یافته است. ماده ۶۵ این قانون به تعریف اسرار تجاری الکترونیکی پرداخته و تأکید بر حمایت از آن‌ها کرده است. این ماده تعریف اسرار تجاری الکترونیکی را به صورت جامعی ارائه می‌دهد و شامل انواع مختلف اطلاعات و داده‌هایی است که ارزش معنوی و اقتصادی دارند و در محیط الکترونیکی حفظ می‌شوند.

به‌ طور کلی، اسرار تجاری الکترونیکی شامل انواع مختلفی از اطلاعات می‌شود که شامل اطلاعات فنی، فرمول‌ها، الگوها، نرم‌افزارها، ابزار و روش‌ها و سایر اطلاعات محرمانه و دارای ارزش اقتصادی هستند. این اطلاعات باید به‌طور مستقل از سایر افراد و شرکت‌ها، ارزش اقتصادی داشته باشند، در دسترس عموم نباشند و تلاش‌های معقولانه‌ای برای حفظ و حفاظت از آن‌ها انجام شده باشد.

در نتیجه، این قانون اهمیت بسیاری به حفاظت از اطلاعات تجاری در محیط الکترونیکی می‌دهد و بر اقدامات لازم برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به این اطلاعات تأکید می‌کند. این اقدامات شامل ایجاد سیاست‌ها و فرآیندهای مناسب برای حفاظت از اطلاعات محرمانه، ایجاد سیستم‌های امنیتی قوی و آموزش کارکنان در مورد رفتارهای امنیتی و حفظ اسرار تجاری می‌شود.

ماده ۷۵ از قانون تجارت الکترونیکی، علاوه بر تاکید بر مجازات تحصیل غیرقانونی اسرار تجاری یا افشای آن، به نقض حقوق قراردادهای استخدامی مرتبط با عدم افشای اسرار شغلی و یا دست‌یابی غیرمجاز به اسرار تجاری مجموعه‌ای که فرد در آن مشغول به کار است، به منظور رقابت و جلب منفعت یا ورود خسارت در بستر مبادلات الکترونیکی، پرداخته است.

این ماده به‌ طور واضح مشخص می‌کند که عملیاتی که باعث نقض حقوق قراردادهای استخدامی و عدم رعایت اسرار شغلی می‌شوند و همچنین دست‌یابی به اطلاعات تجاری محرمانه به منظور استفاده از آن‌ها در رقابت با کسب‌وکارهای دیگر یا ایجاد خسارت در معاملات الکترونیکی، مورد توجه قانون قرار می‌گیرد.

این ماده نه‌ تنها مجازات حبس از شش ماه تا دو سال و نیم را برای افرادی که این اعمال را انجام می‌دهند، پیش‌بینی می‌کند، بلکه همچنین جزای نقدی معادل پنجاه میلیون ریال را نیز برای آنان تعیین می‌کند. این اقدامات قانونی با هدف تقویت حفاظت از اسرار تجاری و حفظ حقوق مالکیت معنوی و اقتصادی در محیط اینترنت و فضای الکترونیکی انجام شده است.

بنابراین، این ماده نه‌تنها به عنوان یک ابزار قانونی برای تحکیم امنیت و اعتماد در معاملات تجاری الکترونیکی عمل می‌کند، بلکه همچنین به عنوان یک پویش برای جلوگیری از رفتارهای نامناسب و نقض قوانین مرتبط با حقوق معنوی و اطلاعات تجاری محرمانه عمل می‌کند.

قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه‌ای

قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه‌ای که در تاریخ ۱۳۷۹/۸/۱۵ مورخ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است، مقرر می‌کند که حقوق نشر، عرضه، اجرا و بهره‌برداری مادی و معنوی از نرم‌افزارهای رایانه‌ای به پدیدآورنده آن‌ها تعلق می‌گیرد.

این قانون نه‌ تنها حقوق مالکیت معنوی مرتبط با نرم‌افزارها را تأیید می‌کند، بلکه نحوه تدوین و ارائه داده‌ها در محیط قابل پردازش رایانه‌ای را نیز شامل احکام خود می‌سازد. علاوه بر این، قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای، مدت زمانی سی سال برای حقوق مادی و مدت نامحدود برای حقوق معنوی این نرم‌افزارها را تعیین می‌کند.

این قانون، با توجه به اصول و قواعد حقوقی که مسئولیت ناشی از ایجاد آسیب به دیگران را تأیید می‌کند، هرگونه نقض حقوق مورد حمایت خود را در صورت وارد آوردن ضرر به دارنده حقوق، قابل تعقیب و پیگیری قرار می‌دهد. این مطلب به این معناست که در صورتی که نقض حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارها منجر به ورود ضرر به دارنده حقوق شود، این دارنده حقوق می‌تواند خسارت وارده را مطالبه کند.

برای اثبات این موضوع، شرایط عمومی دعوی خسارت از جمله اثبات رابطه سببیت و میزان خسارت وارده باید رعایت شود.