«چند روز قبل وقتی به ساحل زیبای خزر رفتم متاسفانه از دیدن حجم وسیعی از گیاه مهاجم سنبل آبی در حاشیه دریا متعجب شدم؛ این در حالی بود که این زیبای مهاجم حتی پا را فراتر گذاشته و انگار از نجابت و آرامش دریا سوءاستفاده کرده و ریشه در دریا دوانده بود.
علی وارسته، معاون وقت فرمانداری رشت، ۴ مرداد ۱۳۹۵ در مراسم مبارزه فیزیکی با رشد سنبل آبی در تالاب عینک رشت در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرده بود: در مجموع دو گیاه آزولا و سنبل آبی منابع آبی استان را تهدید می‌کنند و سنبل آبی شیطانی به مراتب خطرناک‌تر از آزولا محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه مهم‌ترین لطمه حضور سنبل آبی در تالاب عینک از میان رفتن موجوادت زنده این اکوسیستم ارزشمند است، گفته بود: هم‌اکنون ۱۱ هکتار از تالاب عینک پوشیده شده از این گیاه مزاحم است که برنامه داریم سه هکتار را پاکسازی کنیم و هشت هکتار باقی مانده نیز در دستور کار قرار دارد.
وارسته تاکید کرده بود: حتی پس از نابود شدن این گیاه خطرناک باید طی ۱۰ سال مراقبت شود تا دیگر این گیاه به منابع آبی شهرستان رشت راه پیدا نکند و همه دستگاه‌های استان به خصوص دستگاه‌های نظارتی باید حضور و حساسیت بیشتری برای مبارزه مکانیکی با سنبل آبی داشته باشند.
درگیری ۶۰۰۰ هکتاری تالاب های گیلان با سنبل آبی
و اما بعد از چهار سال امیر مرادی، مدیرکل مدیریت بحران گیلان روز دوشنبه، اول دی سال ۱۳۹۹ در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه ۶۰۰۰ هکتار از پهنه‌های تالابی استان گیلان درگیر گیاه مهاجم سنبل آبی است، اظهار کرده بود: تکثیر سریع این گونه مهاجم تالاب های ما را در معرض خطر قرار داده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان، از برآورد خسارت وارده و هزینه جمع آوری سنبل آبی از سطح تالاب های استان توسط معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خبر داد و اضافه کرده بود: بعد از بازدید تیم های کارشناس سازمان مدیریت بحران کشور از تالاب های انزلی و لنگرود، تخصیص اعتبار برای مبارزه با سنبل آبی در دستور کار هیئت وزیران قرار گرفت.
وی با بیان اینکه ۱۲ میلیارد تومان اعتبار برای پیشگیری از حوادث غیر مترقبه ناشی از آلودگی عرصه های تالابی استان اختصاص یافته است، خاطرنشان کرده بود: براساس مصوبه هیئت وزیران، این میزان اعتبار با توجه به تهدیدات ناشی از گسترش سنبل آبی در سطح تالاب ها و آب بندان های استان، به سازمان حفاظت محیط زیست اختصاص می‌یابد تا طبق قوانین و مقررات مربوطه هزینه شود.
مرادی، شهرستان های رشت، انزلی و لنگرود را اولویت مبارزه با سنبل آبی دانست و عنوان کرده بود: اختیارات جمع آوری این گونه مهاجم از سطح تالاب ها به فرمانداران واگذار شده است. همچنین از مشارکت سازمان های مردم نهاد استفاده می کنیم.
مدیرکل مدیریت بحران گیلان، از آغاز طرح جمع آوری گیاه مهاجم سنبل آبی از سطح تالاب های استان خبر داد و یادآور شده بود: حدود ۴۵ هکتار از تالاب چاف و چمخاله پاکسازی شده است. در تالاب انزلی نیز به دلیل حجم بالای درگیری، در حال انتخاب پیمانکار هستیم.
سید اسماعیل میرغضنفری، فرماندار شهرستان بندرانزلی در جلسه ستاد بحران این شهرستان، با اشاره به اینکه موضوع سنبل آبی پروژه نیست و پروسه است که به صورت جدی باید مورد توجه باشد، اظهار کرد: ما به شکل‌های مختلف با مساله سنبل آبی درگیریم.
وی ادامه داد: نکته حائز اهمیت این است که این گیاه مهاجم همیشه از سمت تالاب به دریا نمی‌رود و پیش آمده که اگر باد مخالف بوزد، برعکس شده و از سمت دریا به سمت تالاب رفته و در ساحل و ورودی تالاب روی هم دپو می‌شود.
فرماندار شهرستان بندرانزلی با انتقاد از اینکه عملکرد و رویکرد جلسات در حل مشکلات بیشتر طرح موضوع است تا حل مشکل، گفت: به عنوان مثال محیط زیست برای مقابله با سنبل آبی یک بخش علمی ارائه می‌دهد، یک بخش اقدامات میدانی را مطرح می‌کند و در نهایت به علت معضل مالی کلا تعطیل می‌کنیم و کنار می‌رویم.
وی با اشاره به اینکه به لحاظ لجستیکی باید خود را تقویت کنیم و این مسئله یکی از مشکلاتی است که باید در رفع آن جدیت داشته باشیم، تصریح کرد: برای تهیه یک بیل شناور از همه ارگانها درخواست کردیم و هماهنگی وجود نداشت.
میرغضنفری، با اشاره به ظرفیت منطقه آزاد انزلی در سطح شهرستان، تصریح کرد: منطقه آزاد امکانات فراوانی دارد ولی در مواقع بحرانی خیلی پای کار نیست.
وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد سنبل آبی به این راحتی‌ها قابل حل نیست و همه دغدغه‌مند هستیم، تاکید کرد: انزلی بیش از سایر شهرستان‌های استان از جمله صومعه‌سرا، رشت، خمام و مناطق دیگر درگیر است، زیرا تالاب برای ما هم به لحاظ اقتصادی منافعی دارد و به لحاظ اجتماعی توریستی گردشگری با تالاب در ارتباط هستیم.
میرغضنفری، با تاکید بر اینکه باید وارد میدان عمل شویم، گفت: در بحث سنبل آبی در فضاهای رسانه‌ای در جاهایی که نتوانستیم به عنوان دستگاه اجرایی مشکل را حل کنیم دستگاه های نظارتی را وارد عمل کردیم؛ در حالی که حتی اگر نتوانیم عملکرد خوبی داشته باشیم باید پاسخگو بوده و برای مردم مسائل را به صورت شفاف بیان کنیم.
هنوز دستگاه هماهنگ‌کننده برای مبارزه با سنبل آبی نداریم
احمد دنیامالی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه سنبل آبی چند سالی است که تالاب انزلی را درگیر کرده، گفت: این گیاه مهاجم ابتدا در کشورهای آمریکای جنوبی مشاهده شده و از آنجا به سایر نقاط منتقل شده و در حال حاضر تالاب انزلی هم مورد هجوم سنبل آبی قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه مبارزه با سنبل آبی با روش های مکانیکی حل شدنی نیست و باید مبارزه بیولوژیک در رابطه با این قضیه انجام شود، تاکید کرد: در حال حاضر سازمان محیط زیست تلاش می‌کند روش مبارزه بیولوژیک را از تجارب کشورهای دیگر مورد استفاده قرار دهد.
نماینده شهرستان انزلی در مجلس شورای اسلامی، درخصوص گیاهانی که در مسیر منتهی تالاب به ورودی دریا مشاهده می‌شوند، تصریح کرد: بخشی از این گیاهان همان‌هایی هستند که به صورت مکانیکی بریده شده و از طریق کانال به سمت دریا به راه افتاده است.
وی اضافه کرد: همانند گیاه آزولا که مدتی تالاب را درگیر کرده بود و عده‌ای به دنبال استفاده خوراک دام از این گیاه بودند برخی عقیده دارند می‌شود از سنبل آبی هم برای خوراک دام استفاده شود.
دنیامالی افزود: عده‌ای نیز سنبل آبی را غیر قابل مصرف دامی می‌دانند ولی به صورت عمومی یکی از مبارزاتی که می‌تواند با این آفت انجام شود استفاده از آبزیانی از جمله ماهی علف‌خوار است که در این زمینه هم اقدامات لازم در حال انجام است.
وی با اشاره به طرح ملی احیای تالاب انزلی، گفت: اصل قضیه این است که دنبال دو هدف هستیم اول اینکه بتوانیم این طرح را با تصویب دولت، اجرایی کنیم همچنین دستگاهی که مسئول هماهنگی با سایر دستگاه‌ها باشد مشخص شود و اکنون متاسفانه این دستگاه اصلی که باید بقیه دستگاه ها را هماهنگ کند نداریم.
بارش سیلابی باعث ورود سنبل آبی به دریا شده است
سید فرشید فلاح، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بندرانزلی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به پیشروی سنبل آبی به سمت دریا، اظهار کرد: به دلیل بارش شدید باران و سیلابی که چند روز اخیر در شهرستان شاهد بودیم این گیاهان از تالاب کنده شده و به سمت دریا آمدند و در واقع جای خوشحالی است، زیرا به دلیل شوری آب قابلیت رشد در دریا را ندارند.
وی افزود: البته مقداری از سنبل‌ها نیز توسط جریان آب به سمت ساحل رفتند که در شن‌های ساحل نیز قابلیت رشد ندارند و شهرداری انزلی نیز به موقع وارد عمل شد و سنبل‌ها را از سطح ساحل جمع‌آوری و در محل مناسب دفن کرد.
فلاح با بیان اینکه بودجه لازم برای مقابله همه جانبه با سنبل آبی را فعلا در اختیار نداریم، تصریح کرد: سال گذشته ۱۲ میلیارد تومان تصویب شد ولی تخصیص نگرفت و دستگاه محیط زیست هم به عنوان تنها دستگاهی که ۶۰۰ میلیون تومان اوراق بهادار داشت با همکاری جهاد سازندگی سپاه قدس گیلان و مردم محلی خصوصا تعاونی قایقرانان نزدیک به ۲۰۰ هکتار از این اراضی را پاکسازی کرد وگرنه بودجه ای برای این کار وجود ندارد یا اداره‌ای عملیات خاصی انجام نداده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی تاکید کرد: با پیگیری‌ها و مصوباتی که در ستاد پدافند زیستی استان و کشور تصویب شده مدیریت و جمع‌آوری گونه‌های مهاجم گیاهی و جانوری از جمله سنبل آبی بر عهده جهاد کشاورزی است که در بودجه سنواتی خود اعتباری برای این کار باید تخصیص دهند.
وی با بیان اینکه تالاب فقط مختص محیط زیست نیست و هر فرد و گروهی که نگران اکوسیستم تالاب است باید در حد توان پای کار بیاید، تصریح کرد: محیط زیست برنامه حفاظت از این اکوسیستم را دارد در حالی که فاضلاب‌ها، پسماندها و رسوبات زیادی از جاهای مختلف وارد تالاب می‌شود و همه ما در بحث آلودگی تالاب دخیل هستیم لذا برای احیای آن باید همت همگانی داشته باشیم و این کار نباید پروژه‌ای باشد بلکه باید پیوسته صورت گیرد.
فلاح، با تاکید بر اینکه سنبل آبی گیاهی است که دانه آن ۲۵ تا ۳۰ سال در اکوسیستم باقی می‌ماند، گفت: البته اکوسیستم تا حدی می‌تواند خود را از طریق بعضی گونه‌های جانوری و گیاهی که رقیب سنبل آبی هستند سازگار کند ولی کار اصلی مبارزه مکانیکی و مبارزات دیگر است که در این زمینه همه باید دست به دست داده و پای کار باشند از آب‌بندان‌داران، قایقرانان، صیادان و حتی شکارچی‌ها و افرادی که به صورت تفریحی از این تالاب استفاده می‌کنند.
وی با بیان اینکه تالاب انزلی تقریبا از سال ۹۵ درگیر این گیاه مهاجم شده و مبارزه با آن نیازمند یک همت همگانی است، گفت: در کشور ستاد احیای تالاب‌ها را داریم که هم ردیف آن در استان کمیته مدیریت احیای تالاب وجود دارد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی ادامه داد: در این کمیته دستگاه‌های مختلف حضور دارند و استانداری به عنوان اولین مرجع و رئیس کمیته مدیریت احیای تالاب باید انسجام بین دستگاهی را به وجود بیاورد که باعث برخورد با متخلفین و کنترل مدیریت همه معضلات تالاب از جمله سنبل آبی شود.
وی با تاکید بر اینکه هر دستگاهی باید وظیفه خود در قبال اکوسیستم تالاب را به خوبی انجام دهد، افزود: منابع طبیعی با آبخیزداری، آب و فاضلاب از طریق جلوگیری از ورود فاضلاب همچنین شهرداری با جلوگیری از ورود پسماند باید وارد عمل شوند زیرا فاضلابی که وارد تالاب می‌شود رشد همه گیاهان حتی گونه‌های بومی را افزایش می‌دهد که این خودش یک معضل است.
تالاب انزلی مستقیما به معیشت مردم وصل است
وی ادامه داد: اگر سنبل آبی نبود به خاطر حجم انبوه فاضلاب شاهد رشد شکوفه‌های جلبکی بودیم و با ورود فاضلاب گیاهان جلبکی و بومی منطقه بیش از توان تالاب می‌توانند رشد کنند و تبدیل به معضل شوند که علاوه بر جذب آب تالاب، باقی مانده گیاهان می‌تواند عمق تالاب را کم کند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی درخصوص دستگاه دروگر سنبل آبی نیز متذکر شد: این دستگاه در مواقعی که عمق آب کم و آرام باشد، پاسخگو است و در مواقع سیلابی و جریان سریع آب قابلیت استفاده ندارد.
فلاح، درخصوص مبارزه بیولوژیک همچنین استفاده از ماهیان گیاه‌خوار، تصریح کرد: چون قسمت اعظم برگ و گل سنبل خارج از آب قرار دارد و ریشه داخل آب است کمتر دیده شده که ماهی‌ها این گیاه را بخورند و اگر تمایل به تغذیه از سنبل آبی داشتند این گیاه مهاجم انقدر رشد و گسترش پیدا نمی‌کرد؛ البته بعضی استخرداران وقتی گیاه را جمع‌آوری و برای استفاده ماهیان آمور که گیاه‌خوار هستند قرار دادند از نتیجه کار راضی بودند که البته به غیر از این مکانیسم و داخل آب تالاب جواب نمی‌دهد.
وی تاکید کرد: برای مبارزه بیولوژیک مطالعاتی توسط پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی انجام و چند نوع کرم و سوسک معرفی شده که با توجه به پراکنش گیاهان متعدد داخل تالاب انزلی که بعضی از این گیاهان مفید و زیستگاه هستند لذا ریسک بالایی می‌خواهد که گونه بیولوژیکی فقط روی یک گیاه مشخص تاثیر بگذارد و حتی ممکن است اینها از بعضی گیاهان‌ مفید استفاده کنند لذا چون قدرت تفکیک در  مبارزه بیولوژیک وجود ندارد و خطر آن از مبارزه مکانیکی خیلی بیشتر است به همین دلیل در زمینه مبارزه بیولوژیک، استفاده از سموم و دفع آفات بسیار محتاط عمل می‌کنیم و در هر جایی مخصوصا در اکوسیستم های تالابی اجازه نمی‌دهیم این کار انجام شود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی یادآور شد: تالاب انزلی مستقیما به معیشت مردم وصل است و مردم از این خوان نعمت الهی بهره می‌برند برخی پرنده می‌گیرند، عده‌ای ماهی صید می‌کنند، آب تالاب برای مصارف کشاورزی و استخرداری و فعالیت‌های مختلف استفاده می‌شود که موجب می‌شود در زمینه استفاده از سموم و فعالیت‌های بیولوژیک محتاط‌تر عمل کنیم.
با یک‌ جستجوی ساده در مورد سنبل آبی در گیلان تیترهای مختلفی را مشاهده می کنیم که واقعا یک دنیا درد پشت همه آنها وجود دارد: «سنبل آبی هیولای خوش خط و خال گیلان»، «سنبل آبی قاتل خاموش تالاب‌ها»، «شرق گیلان در محاصره گیاه مهاجم سنبل آبی»، «سنبل آبی گیاه مهاجمی که حیات رودخانه ها و تالاب های گیلان را نشانه گرفته» و… تیترهایی که لازم است به صورت ضرب‌العجل به دنبال راهکار عملیاتی برای آن بود و از نجابت تالاب در برابر این همه زخم کهنه، سو<استفاده نکنیم؛ مبادا روزی بیاید که بهره‌مندی از این نعمت الهی برایمان یک آرزو شود و نوشدارویی بعد از مرگ…
منبع: ایسنا