نوزادان کم‌وزن حدود شش الی هفت درصد از کل متولدین را تشکیل می‌دهند، اما ۷۵ درصد مرگ‌ومیر نوزادی مربوط به آن‌ها است. سالانه حدود ۱۹ درصد از نوزادان در جهان با عارضه کم‌وزنی در هنگام تولد به دنیا می‌آیند که از علل میگ و میر نوزادی و بیماری‌های دوران کودکی نیز است.

نصرالله ایران پناه- سرپرست پژوهش «تأثیر ماساژ بر رشد نوزادان کم‌وزن» در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به پژوهش آماری انجام‌شده، اظهار کرد: از واضح‌ترین و چشمگیرترین تغییرات در کودک، رشد فیزیکی است. بنابراین یکی از راه‌های پی بردن به وضعیت سلامتی کودک توجه به رشد فیزیکی مانند اندازه‌گیری وزن، قد و دور سر است.

وی افزود: تحقیقات حاکی از آن است که ماساژ کودک پس از تولد و در اولین ماه‌های زندگی به رشد کودک به‌خصوص نوزادان کم‌وزن کمک می‌کند.

عضو هیات علمی گروه آمار دانشگاه اصفهان بابیان اینکه کودکان جزو گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه هستند و شاخص وضعیت سلامت آنها از مهم‌ترین اهداف توسعه پایدار به شمار می‌آید، تصریح کرد: افزایش وزن نوزادان کم‌وزن و رساندن آن به حد همسالان با توجه به اینکه ماساژ کودک به‌عنوان یک شیوه مؤثر و ساده است، در کشور کمتر موردتوجه قرارگرفته است.

ایران پناه هدف از این پژوهش را بررسی تاثیر ماساژ توسط مادران بر روند رشد پارامترهای جسمی (وزن، قد و دور سر) نوزادان کم‌وزن اعلام کرد و گفت: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی از نوع کارازمایی بالینی بر روی ۹۶ نوزاد کم‌وزن بستری در بخش‌های ویژه نوزادان بیمارستان‌های مختلف دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است که به روش نمونه‌گیری در دسترس، با توجه به شرایط ورود به مطالعه انجام شد.

وی اضافه کرد: نوزادان به‌طور تصادفی در سه گروه ۳۱، ۳۲ و ۳۳ نفری قرار گرفتند. شرایط ورود به مطالعه در سه گروه شامل وزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم، سن کمتر از ۱۸ روز، تغذیه با شیر مادر، نژاد ایرانی، نداشتن ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی، ریوی، گوارشی، عصبی، عضلانی، زجر تنفسی و عفونت خون، نداشتن اعتیاد دارویی مادر، عدم قطع تغذیه از راه دهان یا تنها از طریق وریدی تغذیه شدن و عدم تعویض خون در طی مطالعه انتخاب شد.

سرپرست پژوهش «تأثیر ماساژ بر رشد نوزادان کم‌وزن» در توضیح روند انجام پژوهش، اظهار کرد: در گروه ماساژ سطحی و عمیق، نوزادان سه بار در روز هر بار ۱۵ دقیقه و به مدت ۱۰ روز متوالی توسط مادران خود ماساژ داده شدند. فشار اعمال‌شده در گروه ماساژ عمیق از گروه ماساژ سطحی و از حد نوازش نوزاد بیشتر بود، به‌طوری‌که دست مادر بر روی پوست نوزاد حرکت می‌کرد و فشار اعمال‌شده بر توده عضلات وارد می‌شد و ساختمان‌های زیرپوست (عضلات، عروق، اعصاب و بافت همبند) را تحریک می‌کرد.

وی ادامه داد: برای گروه کنترل، مداخله شامل مراقبت‌های استاندارد و معمول به‌عنوان گروه کنترل بود. در طول مطالعه وزن، قد و دور سر نوزادان سه گروه در شروع مطالعه و روز دهم و سی‌ام که درواقع ۲۰ روز پس از قطع ماساژ است، مورد اندازه‌گیری قرار گرفت.

ایران پناه روش گردآوری داده‌ها را مصاحبه و مشاهده و ابزار آن را چک‌لیست و ترازوی مخصوص توزین نوزاد معرفی کرد و گفت: جهت پایایی ابزار اندازه‌گیری وزن توسط یک نفر و با یک وزنه واحد برای هر نوزاد در هر نوبت انجام شد. در پایان دوره مطالعه تغییرات وزن و قد و دور سر در سه گرو قبل و بعد از مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت.

وی با بیان اینکه اشتهای نوزادان متفاوت است و میزان شیر دریافتی تابع اشتهای آنها است، تصریح کرد:  باوجود آموزش و کنترل صحت روش، به دلیل اینکه نمونه‌ها، طی مطالعه از بیمارستان خارج می‌شوند، صحت روش در روزهای متوالی قابل‌کنترل نبود.

سرپرست پژوهش «تأثیر ماساژ بر رشد نوزادان کم‌وزن» با اشاره به برخی مشکلات و محدودیت‌های پژوهش توضیح داد: خطای اندازه‌گیری، خطای ثبت، … و همچنین به دلایل ترخیص از بیمارستان و عدم ادامه مشارکت در طرح، تعدادی از افراد نمونه دارای اطلاعات مفقود هستند و ازنظر اطلاعات  وزن، فقط ۴۴ نفر مطالعه را به پایان رساندند. ازنظر میانگین وزن زمان تولد، سن و تعداد سقط‌های مادر، سن جنینی، ضریب آپگار و نسبت جنسیت، نوع زایمان و داروهای مصرفی مادر تفاوت معناداری بین گروه ها مشاهده نشد.

ایران پناه ادامه داد: میانگین تغییرات وزن بین گروه‌ها از روز تولد تا روز شروع مطالعه اختلاف معناداری ندارد، اما از شروع مطالعات تا روز پنجم و دهم، بین میانگین رشد وزن در گوره ها در سطح اطمینان ۹۵ درصد اختلاف وجود دارد. میانگین افزایش وزن در سه گروه در طول ۱۰ روز ماساژ اختلاف معناداری داشت، به‌طوری‌که این شاخص در گروه ماساژ سطحی و در گروه ماساژ عمیق از گروه کنترل بیشتر بود.

وی افزود: مقایسه شیب‌خط‌های رگرسیونی نشان می‌دهد که سرعت افزایش وزن با ماساژ عمیق بیشتر از ماساژ سطحی و با ماساژ سطحی بیشتر از گروه کنترل است.

این استاد دانشگاه درنهایت تأکید کرد: این مطالعه نشان داد که ماساژ چه سطحی و چه عمیق بر سرعت افزایش وزن نوزاد اثرگذار است. بنابراین ماساژ بدن ممکن است به‌عنوان یک مداخله غیرپزشکی مؤثر و ایمن در افزایش سرعت رشد وزن در نوزادان کم‌وزن مؤثر باشد.

پژوهش «تأثیر ماساژ بر رشد نوزادان کم‌وزن» با همکاری ندا حاتمیان، فاطمه یزدانی، مریم غیابی، زهرا فروغی و زهرا ملک‌زاده به سرپرستی دکتر نصرالله ایران پناه در زمستان سال ۱۳۹۹ در بخش علوم زیستی مسابقه پوستر تحلیل داده و سواد آماری انجمن آمار ایران ارائه شد.

منبع:ایسنا