به اعتقاد کارشناسان، خشکی زاینده رود نه به دلیل خشکسالی بلکه به دلیل برخی سوء مدیریت‌ها و برداشت های غیرمجاز از زاینده رود و بارگذاری‌های بیش از اندازه از این رودخانه است، که موجب شده این رودخانه دائمی در فلات مرکزی ایران به رودخانه‌ای نه دیگر فصلی بلکه مقطعی براساس فشارهای اجتماعی و تصمیمات مدیران تبدیل شود.

محمد صادق خیاطان- رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در گفت و گو با یکی از شبکه های خبری تهران، درباره احیای زاینده رود، توضیح داد: در این راستا یک سری پروژه های سریع با موفقیت را دنبال می کنیم که در کوتاه مدت مردم نتیجه آن را خواهند دید.

وی افزود: بازه زمانی اجرای این پروژه‌ها دو ساله است یعنی در دو سال پروژه هایی را اجرا خواهیم کرد که مردم در مدت دو سال نتیجه آن را خواهند دید.

وعده وزیر به کشاورزان: اعتماد کنید

وزیر نیرو همچنین روز جمعه در بازدید از پهنه شرق اصفهان، به کشاورزان اصفهانی اطمینان داد که به مطالبات آنها رسیدگی و عدالت در تقسیم آب رعایت می‌شود.

علی اکبر محرابیان از کشاورزان اصفهان خواست به دولت و وزارت نیرو اعتماد کنند و برای حل مشکلات زمان دهند و امیدواریم تا دو سال آینده همه کشاورزان از بهبود شرایط خود رضایت پیدا کنند.

او در ساعات پایانی سفر خود در جمع خبرنگاران، گفت: سالی که پشت سر گذاشته‌ایم طی ۵۲ سال گذشته سال بسیار خشکی بود و امیدواریم سال آبی جاری پر از نعمت الهی باشد.

وزیر نیرو با تاکید بر اینکه مسائل مربوط به کشاورزان به توزیع عادلانه آب بر می گردد، تصریح کرد: متاسفانه طی سال های گذشته بارگذاری های خیلی سنگینی بر این حوضه صورت گرفته بدون اینکه به منابع توجه شود، بنابراین مهمترین تصمیم برای حل مشکل این است که باز تخصیص دهیم و برخی بخش ها که امکان تامین آب به روش های دیگر همچون پساب ها و آب های متعارف دارند، تامین آب کنند و باید تلاش کنیم منابع بیشتری را برای مردم و کشاورزان آزاد کنیم.

به گفته وزیر نیرو، برخی طرح‌های نیمه تمام باعث شده که ورودی‌ها کاهش یابد و سعی داریم با سرعت بخشی این پروژه ها باعث افزایش ورودی‌های اصفهان و استان‌های همجوار شویم، متاسفانه رکود اجرای پروژه‌ها به کشور صدمه زده است و در طول سال های گذشته شاهد بودیم که برخی پروژه‌ها بیش از ۱۰ سال متوقف بوده اند و در حالی که نیازهای مردم روز به روز بیشتر شده، این طرح‌ها متوقف مانده‌اند.

اما محرابیان در جلسه سازگاری با کم آبی استان در جمع کشاورزان اصفهان، از واگذاری مدیریت استانی آب در اصفهان خبر داد و گفت: در این زمینه تمام مسئولان و مدیران استان اصفهان را مکلف می کنم طبق نظر استاندار عمل کنند، همچنین ساز و کاری برای مدیریت استانی آب پیشنهاد بدهید تا همان را به اجرا بگذاریم.

وزیر نیرو، اما زمان بازگشایی زاینده‌رود برای کشت پاییزه را مشروط به رسیدن ذخیره سد به ۳۲۰ تا ۳۵۰ میلیون متر مکعب دانست که کشاورزان با این طرح مخالفت کردند.

در این جلسه، سیدرضا مرتضوی، استاندار اصفهان در پاسخ به درخواست کشاورزان برای رهاسازی ۱۰۰ میلیون‌ مترمکعب از ۱۷۵ میلیون مترمکعب آب ذخیره در پشت سد، اظهار کرد: متاسفانه سال‌های گذشته که ۷۰۰ میلیون مترمکعب ذخیره آب داشتیم، بی تدبیری رخ داد و زمانی که ما باید آب را در پشت سد ذخیره می‌کردیم این کار را نکردیم و این فاجعه که امروز با آن روبرو هستیم رخ داد و امروز که ذخیره آب ۱۷۴ میلیون مترمکعب است و در شرایطی که معلوم نیست تا پایان سال چه اتفاقی بیفتد و چقدر بارش داشته باشیم، این کار، تکرار همان اشتباه است.

حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب در این نشست پیرامون صحبت‌های یکی از کشاورزان یادآوری کرد: در سال ۹۳ که گفتید ذخیره آب پشت سد به ۹۰ میلیون متر مکعب رسید و آب جاری بود، همان موقع هم ما با مشکل طعم و بوی آب مواجه بودیم و به این نتیجه رسیده‌ایم که تصفیه‌خانه‌های ما زیر۱۲۰ میلیون مترمکعب را نمی‌توانند با کیفیت تصفیه کنند.

او با بیان اینکه ۱۲۰ میلیون مترمکعب حجم آب خط قرمز کیفی است، افزود: تقریبا ۵۰ میلیون مترمکعب از این آب، حجم مرده آب به حساب می‌آید و از طرفی ما در همان سال ۹۳ اعتراضات بسیار زیادی به کیفیت و طعم و بوی آب داشتیم و بنابراین ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب را به عنوان خط قرمز کیفی در نظر گرفتیم چراکه زیر این میزان کیفیت آب افت می‌کند و واقعا این خط قرمز کیفی را نمی‌توان جبران کرد.

محرابیان با بیان ‌اینکه عمده خواسته کشاورزان این است که چرا وزارت نیرو به مصوبات خود عمل نمی‌کند، گفت: مصوباتی روی میز می‌گذاریم و مورد بررسی و بازنگری مجدد قرار داده و آنچه قانون بوده  را اجرایی و آنچه مانع اجراست را رفع خواهیم کرد. البته تاکنون اقدامی در راستای ساماندهی رودخانه زاینده رود صورت نگرفته است، عملکرد دولت‌های گذشته را زیر سؤال نمی بریم اما اگر هم کار جزئی انجام‌شده خرابکاری‌های بسیاری را هم شاهد بودیم.

او ادامه داد: حفظ بستر آب در دستور قرار گرفته است که نیازمند ساز و کار جدیدی است و تنها در سایه مشارکت مردم امکان‌پذیر است، همچنین وزارت نیرو خود را متعهد به پرداخت حقابه مطابق با قوانین جاری کشور می‌داند.

وزیر نیرو اصلاح تخصیص‌های آب را تنها راه‌حل بحران آب و رسیدن کشاورزان به حقابه آنان دانست و گفت: یکی از معاونان ارشد خود را معین‌ خود برای رفع مشکلات آبی استان‌ اصفهان تعیین‌ خواهم کرد که از مبداء تا مقصد را نظارت دقیق داشته و اگر فراموشی یا تخلفی باشد در لحظه کشف و با آن‌ برخورد شود که برای این‌ امر نیازمند فردی متخصص و امین هستیم.

او تشکیل کارگروه ملی ستاد احیای زاینده‌رود با حضور دستگاه‌های مختلف از جمله جهاد کشاورزی، محیط‌زیست، صمت و مسئولان عالی‌رتبه اقتصادی را یک ضرورت خواند و گفت: مشکلات آب در اصفهان ماحصل چند دهه بی‌برنامگی و بارگذاری‌های بی‌جا و بی‌ مورد و بر اساس بلندپروازی‌های غیرواقعی بوده است که اگر هم معجزه‌ای رخ دهد نمی‌توان گفت فردا صبح مشکل بی‌آبی استان حل خواهد شد.

محرابیان تاکید کرد: پای اجرای عدالت روی موضوع آب در حوضه زاینده‌رود که شاید بین ۵ تا ۱۰ استان را شامل شود، ایستادم و هر کس می‌خواهد ناراحت یا خوشحال شود، اهمیت ندارد؛ مشکلات امروز از بی‌قانونی و عدم اجرای قانون است و اگر تخلفی صورت گرفته را رفع می‌کنیم و تمام صاحبان حقابه را به‌حق قانونی خود می‌رسانیم که در این میان امکان دارد شاهد اعتراضاتی هم باشیم.

هنوز نیت وزارت نیرو مشخص نیست

عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان اصفهان نیز درباره خواسته برخی نمایندگان برای پایان تحصن کشاورزان بعد از جلسه وزیر نیرو به ایسنا، گفت: قرار است امروز جلسه ای با نمایندگان کشاورزان برگزار شود و در این باره تصمیم گیری شود.

احمدرضا جعفری توضیح داد: قرار است با تشکیل کمیته ای، زمان دقیق باز شدن آب را بررسی کنیم و ماحصل نتیجه این جلسه را فردا و یا روز پنجشنبه در تهران به وزیر نیرو تحویل دهیم و در آن جلسه قول بازگشایی آب زاینده رود و زمان دقیق آن را از وزیر نیرو گرفته و به اطلاع مردم برسانیم.

به گفته این نماینده کشاورزان، تنها وعده ای که تا به امروز وزیر نیرو به کشاورزان اصفهان داده، همین اعلام نظر نهایی در مورد نتیجه نهایی این کمیته در اصفهان است.

او در مورد نتیجه سفر وزیر نیرو به اصفهان گفت: معتقدم وزیر نیرو نمی تواند به کشاورزان قول دهد، چراکه در مقطعی قرار گرفته که اگر به ما وعده ای دهد، استان مجاور طلبکار اصفهان و وزارتخانه می شود و برعکس، اما آنچه مهم است باید براساس قانون یا عرف و یا پیشنه برداشت از زاینده رود، تکلیف حقابه ها مشخص شود.

به گفته جعفری، هنوز نیت و برنامه وزارت نیرو مشخص نیست که برچه اساسی و چگونه می خواهند آب را تحویل دهد.

او درباره ذخیره بسیار اندک سد زاینده رود، گفت: معتقدم با وجود ذخیره ۱۷۵ میلیون مترمکعبی سد زاینده رود امکان تحویل آب به کشاورازن وجود دارد.

باید خسارت کشاورزان پرداخت شود

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اصفهان درباره سفر وزیر نیرو به ایسنا، گفت: زمانی که ۱۷۵ میلیون مترمکعب آب پشت سد زاینده رود است، این سفرها تنها به نوعی هزینه بر است.

محمد صادقی افزود: زمانی که آب موجود نیست مسئولان و مدیران کشور باید میزان خسارت کشاورزان را برآورد کنند و بخشی از آن را تقبل کنند نه اینکه تمام خسارات را گردن کشاورزان بیندازند.

او با تاکید بر اینکه طی ۲۰ سال گذشته کشاورزان تاوان سوء مدیریت در حوضه زاینده رود را داده‌اند، گفت: متاسفانه تنها بخشی که از بی آبی آسیب ندیده بخش صنعت است، امروز پول صنایع به خزانه دولت ریخته می‌شود و آلودگی و سرطان ناشی از آن به اصفهان بر می گردد.

صادقی گفت: هر سال وضعیت کشاورزان و زاینده رود نه تنها بهتر نشده بلکه بدتر هم می شود و تا زمانی که طرز فکرمان در مدیریت منابع آبی تغییر نکند امیدی به بهبود شرایط فعلی نخواهیم داشت.

۲۵۰ میلیون مترمکعب از زاینده رود گم شده است

یک کنشگر محیط زیست در اصفهان و فعال اجتماعی درباره وعده وزیر نیرو مبنی بر اینکه تا دو سال دیگر شرایط کشاورزان بهبود می یابد و امکان تحویل آب وجود دارد، به ایسنا، گفت: آیا وزیر نیرو به این موضوع فکر کرده که قرار است از چه منبعی آب را به کشاورزان تحویل دهد؟ از سویی وزیر نیرو در سفر روز شنبه خود به چهارمحال و بختیاری، به کشاورزان آن استان نیز چنین وعده هایی را داد.

او گفت: امروز تمام افکار و رسانه ها و … توپ بی آبی اصفهان را به میدان یزد می اندازند، درحالی که حداکثر حجم آبی که به یزد می رود، ۱۰۰ میلیون مترمکعب در سال است و امروز حدود ۷۰ میلیون مترمکعب به یزد منتقل می شود، بنابراین اگر امروز همین لوله انتقال آب به یزد را قطع کنند، باید دید آیا مشکل زاینده رود حل می شود، اما هیچ کس نمی گوید ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب که در بالادست گم می شود، کجا می رود.

نباید مسئله آب را به مناقشات بین مردم کشاند

مهدی طغیانی-نماینده مردم اصفهان در مجلس نیز با تاکید بر ضرورت احیای رودخانه زاینده، گفت: زاینده رود می تواند به رودخانه ای دائمی تبدیل شود اما نه با این روش حکمرانی و امروز نباید مسئله آب را به مناقشات بین مردم کشاند، متاسفانه انباشت بی تدبیری ها اتفاق افتاده و اکنون به نقطه ای رسیده ایم که می بینیم حل مسئله آب دیگر به سادگی نیست.

وی با بیان اینکه امروز در حوضه زاینده رود ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب نیست و گم شده است، تاکید کرد: دلیل این است که بخشی از آب در اصفهان و بخشی در استان مجاور به صورت غیرمجاز برداشت می شود.

این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه فرونشست زمین، بی آبی، مشکلات کشاورزان و بی توجهی مسئولان از آنچه اتفاق افتاده، از جمله مشکلات امروز اصفهان است، گفت: امروز حکمرانی آب در حوضه زاینده رود از بالا به پایین و غیرمشارکتی است و مردم در این تصمیم گیری دخیل نیستند، در حالی که امروز باید حکمرانی آب را عوض کنیم چرا که شرایط فعلی حکمرانی آب وضع ما را روز به روز بدتر می کند، که بهتر نمی کند.

وی با تاکید بر اینکه باید به سمت اقدامات اجرایی برای احیای زاینده رود برویم، اظهار کرد: اکنون مرکز استراتژیک رئیس جمهور مامور بررسی و حل این موضوع شده است، اما باید توجه داشت که تاکنون بسیار کار علمی برای زاینده رود صورت گرفته و برنامه و اقداماتی که می خواهیم اجرایی کنیم، زمان دار است.

به گفته طغیانی، دیگر نباید بارگذاری جمعیتی جدیدی در استان صورت گیرد و انتقال آب از خلیج فارس اگر جایگزین مصرف فعلی صنایع ما شود، اشکال ندارد و از هر قطره آب جدیدی که وارد استان می شود، استقبال می کنم، اما این آب ها نباید جایگزین مصارف فعلی شود نه اینکه مصارف جدیدی ایجاد کند.

منبع: ایسنا