بی‌شک زنده نگه داشتن این خاطره ملی و شناختن علل و عوامل ایجاد آن و آسیب شناسی بعد از آن، برای هر ایرانی مفید و بلکه لازم است. با وجود انتشار کتاب‌های متعدد از خاطرات، نگاه‌ها و سلیقه‌های جریان‌ها و اشخاص تأثیرگذار در این اتفاق بزرگ، برای امسال که باید دید و بازدید را کنار گذاشته و در خانه بمانیم، شاید کتاب «طنزهای نفتی» کتاب مناسب و جالبی باشد.

«طنزهای نفتی» با تلاش احمد راسخی لنگرودی و همت انتشارات کویر، سال ۱۳۸۷، نخستین بار به زیور طبع آراسته شده است. مطالب این کتاب چون برگرفته از صفحات خواندنی تاریخ سیاسی نفت ایران به خصوص نشریات است، در کنار یک اثر سرگرم کننده، می‌تواند به عنوان یک راهنما برای پژوهش و مطالعات جدی نیز به حساب آید.

نویسنده در مقدمۀ کتاب که به مناسبت یک‌صد سالگی صنعت نفت ایران منتشر شده، توضیحاتی درباره ترکیب طنزهای نفتی و ساختار کتاب ارائه کرده و گزیده‌ای از آن را در پشت جلد آورده است. وی می‌نویسد: «صفحات خواندنی که از آن سخن به میان می‌آید، به خوبی گویای حکایت‌هایی است سر به مهر نهاده که بر پرده غمبار نفت ایران رقم خورده است.  اگر گفته می‌شود طنزهای نفتی، مقصود؛ آن رفتار، گفتار و نوشتاری است که سر از طعنه، کنایه و تعریض باز کرده است و شنیدن و خواندنش مذاق را شیرین می‌آید و لبخند را بر چهره می‌نشاند و آدمی را از سر طبع به خواندن و رؤیتش می‌نشاند، اما در واقع خاطرات ماندگاری را به آدمی یادآور می‌شود؛ کم و بیش تلخ، سازنده و عبرت آموز.»

فصل نخست، به خاطرات شبه طنز اختصاص دارد که به تاریخ سیاسی نفت ایران از اولین قراردادهای نفتی تا بعد از وقایع ملی شدن صنعت نفت و کنسرسیوم در سال ۱۳۳۳ مربوط می‌شود. مجموعا بالغ بر ۵۰ خاطره در این فصل گردآمده است. فصل دوم به متون ادبی و طنزآمیز که در آستانه نهضت ملی نفت و دوران بعد از آن در نشریات و مطبوعات به چاپ رسیده، اشاره دارد.

فصل سوم، منتخبی است از اشعار چاپ شده در مطبوعات در دهه های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ با موضوع نفت و یا شخصیت های دست اندرکار در شکل گیری رویدادهای نفتی و آخرین فصل هم  از کاریکاتورهای نفتی که در نشریات فکاهی آخر دهه ۱۳۲۰ و بعد از آن انتخاب شده است.

کتاب «طنزهای نفتی»  در ۲۴۸ صفحه و قطع رقعی تهیه و تنظیم شده است. در بخشی از طنز «صنعت نفت (نباید) ملی شود!!» که سال ۱۳۲۹ در مجله شماره ۱۰ توفیق منتشر شده آمده است: «…به علاوه در صورت ملی شدن نفت ما قوی می‌شویم و می دانید دولت‌های قوی معمولا زورگو و قلدر هستند و بی‌میل نیستند در دنیا جنگ شود تا استفاده کنند و به عبارت دیگر با اتخاذ این رویه، کشور صلح دوست و بی‌طرف ما مبدل به مملکتی می‌شود که به شعله‌ور شدن آتش جنگ کمک می‌کند…»

منبع:ایسنا